Özlem SARSIN
Ticaret Bakanlığı’nın, dünyada artan talep nedeniyle zeytinyağı ihracatının yurt içi tüketici fiyatlarına olumsuz etkisinin önüne geçilmesine dönük hayata geçirdiği ihracat yasağı, sektörde büyük bir etki yarattı. Hem üreticiler hem de ihracatçılar sezon sonunda alınan bu kararın sektörde uzun vadeli sıkıntılar yaratacağını düşünüyor. Piyasada konuşulan iddialara göre; son dönemde yaşanan hızlı fiyat artışları sonrası, pek çok şirketin daha önce yaptığı anlaşmalardaki yükümlülüklerini yerine getirememiş olması, bu kararda etkili oldu.
Zeytinyağı yasağında lobi şüphesi
Zeytinyağına ani bir kararla getirilen ihracat yasağı sektörde bazı şüphelere de neden oldu. EBSO Yağ Sanayi Meslek Komitesi Üyesi ve Garanti Zeytin ve Zeytinyağı Ltd. Şti. Genel Müdür Nejat Özduran aldıkları duyumlara göre birkaç ihracatçı firmanın vermiş oldukları taahhütleri, artan döviz kuru ve özellikle Avrupa’da kuraklıktan dolayı yükselen zeytinyağı fiyatları nedeniyle yerine getirmekte güçlük çekmesinin de bu kararların alınmasını kolaylaştırdığını iddia etti. Nejat Atalan Dış Ticaret Sahibi Ali Nedim Güreli de Nejat Özduran ile benzer görüşleri paylaşıyor.
Güreli, “Piyasada konuşulan çok ciddi miktarda ihracat bağlantısı yapıp yurt dışında fiyatlar yükselince yerine getiremeyen firmalar olduğundan ve bunların yaptığı lobi nedeni ile böyle bir karar alındığı söyleniyor. Zincir market tedarikçilerinin de ucuza yağ alabilmek için bu işin içinde olduğunu söyleyebiliriz” diye konuştu.
“Üreticiye elindeki yağı daha ucuza sattıracaklar”
Zeytinyağı ihracatçısı Nejat Atalan Dış Ticaret Sahibi Ali Nedim Güreli konuyla ilgili tepkilerini şu şekilde paylaştı: “Bir şeye yasak koyacaksanız sezonun başında koyarsınız, fon koyacaksanız sezon başında koyarsınız, sezon biterken koyulmaz. Yıllardır zeytinyağı ihracatı yapıyorum, söyleyecek bir şey bulamıyorum, iki senede 3 kere yasak bir kere fon koydular. Şahsen artık bu işi yapmamayı bile düşünür oldum.
Yapılacak bir iş değil artık. Üretici artık örgütlenip kendi hakkını savunmalı. Olacakları seyrediyoruz. Ben Ege İhracatçılar Birliği’nde Zeytinyağı İhracatçılar Birliği Başkanlığını bırakalı 6-7 sene oldu dünden beri 200’e yakın ihracatçı ve üretici aradı. Devletin ne yapmak istediğini anlamıyorum. Dünyada, İspanya’daki kuraklıktan dolayı zeytinyağı fiyatı tam iki misline çıktı. Üreticiye elindeki yağı daha ucuza sattıracaklar.”
“Bu kadar zeytinyağının iç piyasada tüketilmesi imkansız”
Dünyadaki iklim krizinin İspanya ve İtalya’da zeytin rekoltesinin düşmesi dünyada zeytinyağı fiyatlarının artmasına neden olduğunu söyleyen Köklü Zeytincilik Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kürlek, diğer ülkelerde mahsulün az, ülkemizdeki üretimin fazlalığının ise fiyatları te tikleyerek ihracatı artırdığını belirtti. Türkiye’de iç tüketimin üzerinde bir zeytinyağı üretimi olduğunu belirten Mustafa Kürlek şunları söyledi: “Yeterince zeytinyağı var ama ihracat kapatıldı.
Bu kadar zeytinyağının iç piyasada tüketilmesi imkansız. Üreticiler kısmında fiyatlar düşeceğin /den çiftçilere olumsuz yansıyacaktır. Çiftçi nezdinde yağını daha az fiyattan satmak zorunda kalacak. İhracat yasağı fiyatları kesin düşürür demek zor. Çiftçi direnirse, “Bu fiyattan aşağıya satmam” derse fiyat düşüşü sağlanamaz. Kararın yetkililerce tekrar düşünüleceğini düşünüyorum” dedi.
“Bu yanlıştan bir an önce dönüleceğine inanıyorum”
Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yağ Sanayi Meslek Komitesi Üyesi ve Garanti Zeytin ve Zeytinyağı Genel Müdürü Nejat Özduran, zeytinyağına getirilen ihracat yasağının Türk zeytinyağı sektöründe uzun vadede ihracat pazarı kaybına neden olacağını vurguladı. Özduran, “Güncel stok verilerini ve önümüzdeki sezon çıkacak olan rekolteyi de göz önüne aldığımızda böyle bir yasağa ihtiyaç olmadığı açıkça görülmektedir” dedi. Nejat Özduran Türkiye’nin döviz girdisine bu denli ihtiyacı olduğu bir dönemde alınan bu kararın son derecek yanlış bulduklarını ve bir an önce bu yanlıştan dönülmesini temenni ettiklerini kaydetti.
